Układ hamulcowy z pewnością należy do najważniejszych układów w każdym pojeździe. Skuteczne hamowanie decyduje przecież o bezpieczeństwie kierowcy i pasażerów. Warto pamiętać, że nawet drobne usterki układu hamulcowego wpływają na jego skuteczność w tak dużym stopniu, że wydłużają drogę hamowania. Kierowca może nie zdawać sobie sprawy zagrożenia, dopóki nie wystąpią niesprzyjające warunki atmosferyczne, przede wszystkim mokra, oblodzona lub ośnieżona nawierzchnia. Ponadto skuteczność układu hamulcowego jest niezwykle ważna w czasie ograniczonej widoczności, gdy kierujący pojazdem ma mniej czasu na reakcję.
Dlatego tak istotne jest kontrolowanie układu hamulcowego. Szczegółowe badania wykonuje się w warsztacie samochodowym, ale do hamulców warto zaglądać także samodzielnie, jak również regularnie uzupełniać płyn hamulcowy. Na czym polega sprawdzanie układu hamulcowego? Jak często powinno się je wykonywać? Które objawy związane z układem hamulcowym powinny wzbudzić niepokój u właściciela pojazdu? Jak zadbać o dobrą kondycję układu hamulcowego? Wyjaśniamy!
Jak zbudowany jest układ hamulcowy?
Pierwszym elementem układu jest pedał hamulca, który służy kierowcy do sterowania całym systemem. Nacisk na pedał powoduje reakcję w postaci hamowania kół. Pod nim umiejscowiony jest czujnik, za sprawą którego zapalają się tylne światła hamowania, ostrzegające kierowców znajdujących się za pojazdem. We współczesnych samochodach czujnik przekazuje również informacje do systemów bezpieczeństwa, w tym ABS.
Aby kierowca nie musiał używać dużej siły, w samochodach wykorzystuje się hamulce hydrauliczne, dlatego kolejnym elementem układu jest pompa hamulcowa, której zadaniem jest pompowanie płynu. Nad nią można znaleźć zbiornik wyrównawczy, a także miarkę służącą do weryfikacji poziomu płynu hamulcowego w układzie. Dodatkowy element stanowi serwo, które potęguje działanie pompy wytwarzając podciśnienie. Ten element można znaleźć pomiędzy silnikiem, a kabiną auta.
Klocki hamulcowe to element roboczy, odpowiedzialny w sposób mechaniczny za hamowanie. Klocki pokryte okładzinami, które z czasem się zużywają, są typowym elementem eksploatacyjnym układu hamulcowego. Wykonane z żeliwa lub stali zaciski hamulcowe utrzymują klocki w odpowiedniej pozycji. Z kolei tarcze hamulcowe, mające kształt dysku są zamontowane bezpośrednio do piasty koła i wraz z nim obracają się w trakcie jazdy. Hamowanie jest możliwe ze względu na docisk klocków hamulcowych do tarcz. Ten element układu jest bardzo narażony na przegrzewanie, więc do produkcji tarcz wykorzystuje się specjalne stopy stali.
Tłoczki zacisków hamulcowych to element ruchomy, który dociska klocki do tarcz na skutek ciśnienia wytwarzanego przez pompę. Ich praca nie byłaby możliwa bez przewodów hamulcowych, przez które płyn trafia do zacisków. Zazwyczaj przewody hamulcowe składają się z metalowej części znajdującej w podwoziu oraz powleczonej gumą plecionki, co nadaje im elastyczność i umożliwia skręcanie przewodów. W układzie można też znaleźć korektor siły hamowania, który odpowiada za prowadzenie płynu hamulcowego w taki sposób, by siła hamowania była równomiernie rozłożona pomiędzy przednią i tylną oś pojazdu.
Ponadto auta wyposażone są w awaryjny hamulec ręczny będący stosunkowo prostym mechanizmem. Kierowcy używają go przede wszystkim w trakcie postoju, aby zablokować tylną oś pojazdu i uniemożliwić jego ewentualne stoczenie się na nierówności. W razie awarii układu hamulcowego, dodatkowy hamulec ręczny pozwala kierowcy bezpiecznie zatrzymać pojazd.
W porównaniu do silnika, skrzyni biegów, a nawet zawieszenia, układ hamulcowy jest stosunkowo prostym systemem, ale jednocześnie bardzo istotnym i wymagającym stałej kontroli, aby poruszanie się autem pozostało bezpieczne dla kierowcy i pasażerów.
Jak wygląda badanie układu hamulcowego w trakcie okresowego przeglądu technicznego?
Układ hamulcowy jest poddawany dość szczegółowej kontroli w trakcie okresowych badań technicznych. Właściciele nowych pojazdów muszą je wykonać najpóźniej po upływie 3 lat od czasu pierwszej rejestracji samochodu. Kolejne obowiązkowe badanie techniczne występuje po dwóch latach, a następnie taki obowiązek istnieje co roku, bo w przeciwnym razie samochód nie jest dopuszczony do jazdy, kierowca naraża siebie i innych na niebezpieczeństwo, a w razie kontroli musi liczyć się z solidną karą finansową.
W trakcie badania technicznego sprawdzana jest przede wszystkim skuteczność hamowania. Oprócz tego mechanik weryfikuje, czy siła hamowania rozkłada się równomiernie na wszystkie koła samochodu. Poza tym odbywają się oględziny podwozia pojazdu, podczas których da się zweryfikować, czy elementy eksploatacyjne takie jak klocki i tarcze nie są nadmiernie zużyte, a także czy przewody hamulcowe są w odpowiedniej kondycji bądź poziom płynu nie wymaga uzupełnienia. Dodatkowo pracownik stacji kontroli pojazdu upewnia się, że hamulec ręczny działa prawidłowo.
Które objawy dotyczące układu hamulcowego powinny zaniepokoić kierowcę?
Jednak układ hamulcowy jest tak bardzo istotny we współczesnych samochodach, że nie należy zdawać się wyłącznie na okresowy przegląd. Kierowca powinien co jakiś czas sprawdzać swoje hamulce samodzielnie, a także zwracać uwagę na ewentualne niepokojące objawy dotyczące układu hamulcowego.
Objawy i usterki układu hamulcowego, które powinny wzbudzić niepokój kierowcy:
- Zanieczyszczenie płynu hamulcowego wodą – ciecz traci wówczas swoje właściwości, a nawet może dojść do jej zagotowania. Do problemu dochodzi, gdy układ jest nieszczelny, a można go rozpoznać po gwałtownej utracie skuteczności hamowania.
- Wyciek płynu hamulcowego – to również efekt nieszczelności układu. Problem najczęściej występuje w okolicach pompy hamulcowej, albo na skutek uszkodzenia bądź korozji przewodów.
- Zużycie tarcz lub klocków – obie części są pokryte warstwą roboczą, która podlega eksploatacji i z czasem się zużywa. Efekt widać gołym okiem, ale może się także ujawnić poprzez słabą skuteczność hamowania i niepokojące dźwięki w postaci metalicznych pisków.
- Blokada tłoczka hamulcowego – w takiej sytuacji tłoczek blokuje koło, albo sprawia, że w ogóle nie dochodzi do hamowania. Przyczyną zjawiska najczęściej bywa korozja tłoczka hamulcowego.
- Spalenie klocków hamulcowych – dochodzi do niego na skutek przegrzania się klocków w wyniku bardzo intensywnego hamowania. Problem może pojawić się podczas regularnej jazdy po górach, albo bardzo dynamicznej, sportowej jazdy.
- Nierównomierne zużycie klocków hamulcowych – ten problem po czasie również widać gołym okiem. Zazwyczaj jest on efektem nieprawidłowego montażu klocków.
Jeśli którykolwiek z tych objawów występuje, albo stan klocków lub tarcz wskazuje na ich zaawansowane zużycie, należy udać się do warsztatu, a w przypadku bardziej doświadczonych kierowców z zacięciem mechanicznym, dokonać wymiany elementów eksploatacyjnych samodzielnie. Szybkie zużycie tych podzespołów spotyka kierowców, którzy nieświadomie wybierają niskiej jakości części samochodowe.
Jak często sprawdzać układ hamulcowy samodzielnie?
Ważnym zadaniem właściciela samochodu jest stałe analizowanie siły hamowania i poszukiwanie wspomnianych już objawów. Ponadto nie wolno zapominać o regularnej kontroli poziomu płynu hamulcowego. Podziałka znajdująca się na zbiorniku wyrównawczym przy pompie znacząco ułatwia zadanie. Gdy poziom niepokojąco spada, płyn hamulcowy wymaga uzupełnienia.
Niezależnie od poziomu cieczy bardzo istotne jest regularne wymienianie płynu hamulcowego. Powinno się to odbywać przynajmniej raz na 2 lata, albo po przejechaniu około 50 000 km, jednak wiele w tej kwestii zależy od modelu pojazdu i zastosowanego płynu.
Raz na miesiąc lub dwa miesiące warto lepiej przyjrzeć się poszczególnym elementom układu. Rutynowy przegląd powinien objąć między innymi zużycie klocków i tarcz, a także sprawdzenie, czy zużywają się one równomiernie. Elementy takie jak zaciski, albo metalowe przewody paliwowe mają skłonność do korozji i po pewnym czasie wymagają wymiany. To samo dotyczy elastycznych przewodów hamulcowych, na których gumowa warstwa z czasem traci swoje właściwości.
Jak dbać o dobrą kondycję układu hamulcowego?
Żywotność hamulców zależy w dużej mierze od eksploatacji pojazdu. Każde nagłe hamowanie wpływa negatywnie na poszczególne elementy układu. Aby przedłużyć działanie klocków i tarcz warto, kiedy to możliwe, stosować technikę hamowania silnikiem. Oprócz tego przeprowadzając wymianę klocków i tarcz opłaca się postawić na części samochodowe wysokiej jakości, najlepiej pochodzące od jednego producenta.
Szukasz sprawdzonych podzespołów do układu hamulcowego w twoim pojeździe? Odwiedź sklep internetowy Aparts, w którym w konkurencyjnych cenach znajdziesz wszystkie niezbędne części do Forda, Toyoty, Skody, Volkswagena, Volvo, Citroena, Dacii, a także innych bardziej i mniej popularnych na polskich drogach marek!