Przez wiele dekad polscy kierowcy korzystali niemal wyłącznie z tradycyjnych manualnych skrzyni biegów. W czasach PRL wynikało to przede wszystkim z dostępności konkretnych modeli aut, głównie produkcji krajowej, a także pochodzących z innych państw demokracji ludowej. Innymi słowy, w bloku wschodnim zdecydowanie dominowały manualne przekładnie. Auta wyposażone w automatyczne skrzynie biegów zaczęły masowo trafiać do Polski w latach 90., choć początkowo wielu kierowców nie mogło się do nich przekonać ze względu na przyzwyczajenie, a także przekonanie, że automatyczna skrzynia biegów przekłada się na wyższe zużycie paliwa. Dziś sytuacja prezentuje się odmiennie i samochody z automatem stanowią w naszym kraju pokaźny udział w rynku, a ogromna grupa właścicieli pojazdów docenia komfort wynikający z posiadania “automatu”.
W jaki sposób jest zbudowana i działa automatyczna skrzynia biegów? Jak prawidłowo się nią posługiwać i dbać o jej dobrą kondycję, aby nie dochodziło do usterek? Dlaczego planując wymianę bądź naprawę automatycznej skrzyni biegów warto zainteresować się produktami dostępnymi w sklepie internetowym Aparts?
Jak zbudowana jest automatyczna skrzynia biegów?
Automatyczna skrzynia biegów to rozwiązanie, które powstało, aby zwiększyć wygodę kierowcy i ułatwić prowadzenie samochodu. W wariancie manualnym to prowadzący pojazd jest odpowiedzialny za zmianę biegu, aby dostosować przełożenie i obroty silnika do aktualnej prędkości pojazdu. Posiadacz „automatu” nie musi zawracać sobie tym głowy, a w autach wyposażonych w automatyczną przekładnię nie ma pedału sprzęgła.
Automatyczna skrzynia biegów jest urządzeniem bardziej zaawansowanym technicznie, ponieważ to automat odpowiada za dostosowanie przełożenia do prędkości. Warto zaznaczyć, że współczesne automatyczne skrzynie biegów wcale nie przekładają się na wyższe zużycie paliwa, natomiast są wyposażone w tryby umożliwiające na przykład jazdę ekonomiczną i sportową. W tym drugim przypadku silnik osiąga wyższe obroty na poszczególnych przełożeniach, co oczywiście zapewnia pojazdowi większą dynamikę. Należy jednak zaznaczyć, że choć skrzynie biegów nie należą do awaryjnych podzespołów, to jeśli dojdzie do awarii, usunięcie usterki zazwyczaj okazuje się bardziej kosztowne niż w przypadku “manuala”.
Brak pedału sprzęgła w modelach wyposażonych w automatyczną skrzynię biegów wynika z faktu, że tradycyjne sprzęgło jest w tym przypadku zastąpione przez przekładnię hydrokinetyczną, a do zmiany biegów wykorzystuje się energię kinetyczną cieczy. Zaletą sprzęgła hydrokinetycznego w porównaniu do jego tradycyjnego odpowiednika jest bardziej płynna praca, która wynika między innymi z dobrej amortyzacji w trakcie zmieniania przełożenia. Sprzęgnięcie się elementów odpowiadających za przenoszenie momentu obrotowego zachodzi za pośrednictwem zaworów.
Kolejny element automatycznej skrzyni biegów stanowią zespoły przełożeń, które składają się z zestawów koszyków kół satelitarnych albo kół słonecznych. To właśnie ich ustawienie prowadzi do osiągnięcia odpowiedniego przełożenia. Jest to mechanizm bardzo zaawansowany. Ze względu na swoją specyfikę ma tendencję do wysokiego nagrzewania się, dlatego konieczne jest stosowanie oleju przekładniowego, który dokładnie smaruje wszystkie elementy zespołu przełożeń.
Swoistym centrum dowodzenia automatycznej skrzyni biegów jest zespół sterowania automatem. Zgodnie ze swoją nazwą kieruje on pracą przełożeń. Sterownik jest wyposażony w odpowiednie oprogramowanie, które analizuje sygnały pochodzące ze skrzyni biegów, weryfikuje prędkość, temperaturę oleju przekładniowego, obroty silnika i kilka innych czynników. Dzięki tym informacjom oprogramowanie może sterować zmianą przełożeń w automatycznej skrzyni biegów. Sterownik to kolejny element decydujący o tym, że “automat” jest rozwiązaniem znacznie bardziej złożonym i zaawansowanym od „manuala”.
Czym jest bezstopniowa automatyczna skrzynia biegów?
Specyficznym przykładem automatycznej skrzyni biegów jest skrzynia CVT (Continuous Variable Transmission), czyli skrzynia bezstopniowa. Rozwiązanie to nigdy nie zyskało szerokiego uznania w samochodach osobowych, chociaż było dostępne między innymi w modelach Volvo, a wśród współczesnych aut można z jego udoskonaloną wersją spotkać się między innymi w niektórych Toyotach i Lexusach. Skrzynie bezstopniowe zrobiły natomiast karierę w skuterach.
Z punktu widzenia wydajności bezstopniowa automatyczna skrzynia biegów jest rozwiązaniem najdoskonalszym, ponieważ zgodnie ze swoją nazwą nie posiada z góry założonych przełożeń, lecz zmieniają się one dynamicznie. Teoretycznie, liczba przełożeń jest nieskończona w obrębie ustalonego przez producenta zakresu. Wykorzystanie skrzyni bezstopniowej umożliwia utrzymanie stałych obrotów silnika również w czasie przyspieszania, ponieważ aktualne przyłożenie jest dynamicznie dobierane do prędkości pojazdu.
Praca skrzyni CVT jest możliwa ze względu na konstrukcję złożoną z pary kół stożkowych połączonych łańcuchem albo stalowym paskiem posiadającym kilkaset ogniw. Ruchem kół stożkowych kieruje podobnie jak w przypadku automatycznej skrzyni biegów sterownik. Zmiana roboczej średnicy kół stożkowych, które oddalają i zbliżają się do siebie doprowadza do natychmiastowej zmiany przełożenia. Wynalazek nie zadomowił się w autach osobowych na dobre, ponieważ miał swoje wady. Szczególnie w cięższych pojazdach występują trudności z uzyskaniem wysokiej mocy. Starsze modele skrzyń CVT charakteryzowały się dość kiepską wytrzymałością. Jazda autem wyposażonym w CVT jest nietypowa, bo wymaga dobrego wyczucia, natomiast wielu kierowców nie może przyzwyczaić się do jednostajnych odgłosów silnika.
Jak obsługiwać automatyczną skrzynię biegów?
Wróćmy do standardowej, hydrokinetycznej automatycznej skrzyni biegów. Brak pedału sprzęgła nie oznacza, że auta wyposażone w taką przekładnię są pozbawione dźwigni zmiany biegów, chociaż sterowanie odbywa się na zupełnie innych zasadach i generalnie dźwignia nie jest używana w trakcie jazdy. Do czego zatem służy? Przy jej pomocy kierowca wybiera tak zwany tryb jazdy. Poszczególne tryby są oznaczone następującymi symbolami:
- D – tryb jazdy do przodu. Po jego ustawieniu i zluzowaniu pedału hamulca auto rozpocznie jazdę i wystarczy dodać gazu. Później kierowca nie musi się już przejmować zmianą przełożeń;
- R – ustawienie tego trybu pozwala korzystać z biegu wstecznego, podobnie jak w autach wyposażonych w “manual”;
- N – położenie neutralne, czyli bieg jałowy, taki jak “luz” w przypadku manualnej przekładni;
- P – tryb parkingowy używany w trakcie postoju, dzięki któremu auto nie stoczy się po pochylonym terenie.
Oprócz tego dźwignia zmiany biegów w skrzyni automatycznej pozwala jeszcze na wybór trybów oznaczonych cyframi: 1 i 2 lub 1, 2 i 3. Wybór „jedynki” oznacza, że auto poruszając się do przodu będzie korzystało wyłącznie z pierwszego biegu. Wybór „dwójki” ograniczy liczbę wykorzystywanych biegów do dwóch pierwszych, a wybór „trójki” do pierwszych trzech. Takie tryby przydają się do jazdy w nietypowych sytuacjach, na przykład ostrego ruszania na stromym wzniesieniu, albo poruszania się po bardzo śliskiej nawierzchni, gdy należy zatroszczyć się o zachowanie dobrej przyczepności. Kierowcy, którzy przesiadają się na automatyczną skrzynię biegów z manualnej zazwyczaj nie mają większych problemów z opanowaniem tego systemu, chociaż odzwyczajenie się od używania lewej stopy zajmuje nieco czasu.
W jaki sposób dbać o automatyczną skrzynię biegów w swoim aucie?
Aby uniknąć uszkodzenia automatycznej skrzyni biegów, trzeba pamiętać o kilku ważnych zasadach. Zmiana trybu powinna odbywać się wyłącznie po całkowitym zatrzymaniu auta i wciśnięciu pedału hamulca. W trakcie jazdy nie powinno się korzystać z trybu neutralnego, ponieważ w skrzyni biegów nie występuje wówczas smarowanie, a konkretnie prawidłowe ciśnienie oleju, co prowadzi do nadmiernej eksploatacji jej elementów. Do utrzymania automatycznej skrzyni biegów w dobrej kondycji konieczne są regularne wymiany oleju. Najczęściej, zgodnie z zaleceniami producenta, powinny się one odbywać co kilkadziesiąt tysięcy kilometrów. Niebagatelne znaczenie ma też wybór odpowiedniego preparatu, bo gwarantuje on nie tylko sprawną pracę systemu, ale również jego należyte chłodzenie.
Naprawa automatycznej skrzyni biegów. Dlaczego warto skorzystać z części dostępnych w sklepie Aparts?
Szukasz idealnego oleju do swojej automatycznej skrzyni biegów? A może uległa ona awarii? Jeśli tak, wszystko co niezbędne, niezależnie od modelu twojego auta, znajdziesz w sklepie internetowym Aparts. Doskonałej jakości produkty są u nas dostępne w bardzo atrakcyjnych cenach, a nasza oferta wyróżnia się błyskawiczną dostawą towaru. W razie wątpliwości skontaktuj się z nami, aby dokonać optymalnego zakupu!