Osoby z niepełnosprawnościami ruchowymi wciąż są zagrożone wykluczeniem. Jedną z głównych barier, z jakimi muszą się na co dzień zmagać jest oczywiście sprawne przemieszczanie się na większe odległości – również po mieście. W tym kontekście kluczową rolę odgrywa posiadanie odpowiedniego samochodu, w którym zastosowane rozwiązania pozwalają nie tylko na komfortowe prowadzenie auta, ale również wsiadanie i wysiadanie z pojazdu.
Samochody przeznaczone dla osób z niepełnosprawnościami ruchowymi są poddawane modyfikacjom, aby sposób ich obsługi był w pełni dostosowany do potrzeb właściciela. Jakie rozwiązania się w nich stosuje? W jaki sposób sfinansować zakup bądź modyfikacją takiego samochodu? Oto przykłady wykorzystywanych udogodnień.
Automatyczna skrzynia biegów
W większości przypadków standardowym elementem wyposażenia aut modyfikowanych dla osób z niepełnosprawnościami jest automatyczna skrzynia biegów. Co prawda na rynku wtórnym można spotkać również pojazdy wyposażone w manualną przekładnię, jednak automat ma kilka ogromnych zalet. Przede wszystkim eliminuje konieczność używanie sprzęgła, co jest bardzo istotne z punktu widzenia osób z niesprawnością kończyn dolnych. Brak manualnej skrzyni biegów eliminuje dodatkową czynność. Właściciele aut wyposażonych w automat nie muszą przecież w trakcie jazdy regularnie sięgać do drążka, a dłonie kierowcy w zmodyfikowanym aucie muszą mierzyć się z dodatkowymi zadaniami.
Nie bez znaczenia pozostaje czynnik ekonomiczny – adaptacja auta ze skrzynią automatyczną do potrzeb osób niepełnosprawnych jest tańsza, ponieważ nie wymaga modyfikacji związanych właśnie z pedałem sprzęgła. Współczesne automatyczne skrzynie biegów są niezwykle wydajne i przyczyniają się do oszczędności paliwa podobnie jak manualny eco-driving, więc wybór wydaje się oczywisty.
Ręczny gaz i hamulec
Osoby z niepełnosprawnością kończyn dolnych nie są w stanie prowadzić standardowego samochodu ze względu na konieczność obsługi pedału gazu, hamulca i ewentualnie sprzęgła. W trakcie adaptacji auta do ich potrzeb głównym zadaniem jest zastąpienie pedałów systemem, który może być z powodzeniem sterowany ręcznie w sposób jak najbardziej wygodny i najmniej absorbujący kierowcę. Musi on przecież równocześnie zachować kontrolę nad kierownicą, ale także między innymi kierunkowskazami.
Jednym z najpopularniejszych rozwiązań zastępujących gaz, hamulec oraz sprzęgło jest dźwignia rurowa. Jej wychylenie w jedną stronę powoduje dodanie gazu, ale w stronę przeciwną rozpoczyna hamowanie auta. Dźwignię tego typu najczęściej umieszcza się pod kierownicą, ale w niektórych systemach można ją również spotkać pomiędzy kierownicą a dźwignią automatycznej skrzyni biegów. Większość tego typu adaptacji nie wymaga demontażu tradycyjnych pedałów, co może być bardzo istotne, jeśli osoba z niepełnosprawnością dzieli auto z innym kierowcą, na przykład małżonkiem.
W przypadku aut wyposażonych w automatyczną skrzynię biegów w grę wchodzi jeszcze jedno wygodne rozwiązanie. W samochodzie można zamontować manetkę motocyklową. Obracanie manetki powoduje dodanie gazu. Aby z kolei wprowadzić auto w hamowanie manetkę, wystarczy popchnąć w stronę deski rozdzielczej. Decydując się na jedno z rozwiązań, warto dokonać przemyślanego wyboru. Najlepiej jeśli przed zakupem i ewentualnie adaptacją auta, przyszły kierowca będzie miał okazję wypróbować poszczególne systemy i ostatecznie zdecydować się na ten, który wydaje się mu najwygodniejszy w obsłudze.
Niepełnosprawność może dotyczyć wyłącznie jednej kończyny. Jeśli chodzi o lewą nogę, auto będzie wymagało wówczas mniej złożonej modyfikacji. Wystarczy pedał sprzęgła zastąpić ręcznym sprzęgłem w postaci dźwigni. Dźwignia taka blokuje się oczywiście w pozycji maksymalnego docisku sprzęgła. Zastosowanie tego rozwiązania przekłada się na relatywnie niskie koszty, ponieważ praktycznie nie wymaga ono ingerencji w konstrukcję auta.
Pełna elektronika w samochodzie
Możliwość komfortowego i bezpiecznego prowadzenia auta przez kierowcę z niepełnosprawnością jest najważniejsza, ale na tym nie należy poprzestawać przy modyfikacji auta do jego potrzeb. Niepełnosprawność utrudnia także wiele prozaicznych dla standardowych użytkowników czynności związanych z obsługą pojazdu. Ta ostatnia powinna zatem zostać maksymalnie zelektryfikowana. Stosunkowo niewiele osób może sobie pozwolić na nowoczesny i doskonale wyposażony pojazd. O ile elektryczne szyby spotykamy już w większości aut z rynku wtórnego, elektryczne sterowanie lusterkami, regulacja fotela, czy ogrzewania często odbywa się w sposób tradycyjny, co dla osoby z niepełnosprawnością stanowi niekiedy naprawdę duże wyzwanie, a nawet barierę nie do przeskoczenia.
Samochód powinien też być wyposażony w podgrzewanie przedniej i tylnej szyby. Kierowca poruszający się na wózku inwalidzkim nie będzie wstanie zimą skutecznie pozbyć się z niej warstwy szronu lub zalegającego śniegu. Wykorzystanie podgrzewania nie jest może opcją najbardziej ekonomiczną i wymaga czasu, ale pozostaje jedynym możliwym wyjściem.
O czym jeszcze warto pamiętać? O komfortowym wsiadaniu i wysiadaniu z pojazdu. W tym kontekście niebagatelne znaczenie ma również umieszczenie w nim wózka. Zazwyczaj wymaga to maksymalnego odchylenia i wysunięcia fotela kierowcy do tyłu. Po zakończeniu tej czynności fotel powinien wrócić do pierwotnej konfiguracji, a to bywa kłopotliwe. Dlatego w samochodach modyfikowanych do potrzeb osób z niepełnosprawnością bardzo często stosuje się elektroniczne zapamiętywanie konfiguracji fotela. Przy okazji zapewnia to sporą oszczędność czasu.
Sprawne otwieranie bagażnika i maski
Zdrowi kierowcy nie mają najmniejszych problemów z otwieraniem bagażnika lub maski samochodu. Co innego w przypadku osób z niepełnosprawnościami, szczególnie poruszających się na wózkach, dla których te proste czynności bywają niewykonalne lub po prostu niebezpieczne ze względu na możliwość opadnięcia klapy. Jak dostosować samochód do ich potrzeb?
Powszechnie wybieranym rozwiązaniem są sprężyny gazowe. Te niewielkie tuby wyposażone w wystające końcówki wypychają klapę bagażnika lub pokrywę silnika za sprawą sprężonego gazu. Otwarcie pokrywy następuje do maksymalnego poziomu w sposób samoistny, więc nie istnieje groźba zatrzaśnięcia dłoni, a tym bardziej konieczność przytrzymywania klapy ręką. Ze sprężyn gazowych korzystają nie tylko osoby z niepełnosprawnością kończyn dolnych, ale również z ograniczoną niepełnosprawnością kończyn górnych, które nie dysponują wystarczającą siłą do otwierania i zamykania bagażnika.
Wygodne przewożenie wózka inwalidzkiego
Dla osób z niepełnosprawnością kończyn dolnych głównym problemem bywa nie prowadzenie pojazdu i jego obsługa, lecz przede wszystkim transport wózka, z którego na co dzień korzystają. Na rynku dostępne są rozwiązania pozwalające kierowcy na zajęcie pozycji za kierownicą bez konieczności opuszczania wózka, który w tym momencie pełni jednocześnie funkcję fotela. Jest to jednak przeznaczona szczególnie dla osób o małych gabarytach i przy tym relatywnie droga. Pozostali kierowcy z niepełnosprawnościami zajmują zazwyczaj wygodny fotel kubełkowy, a wózek transportują we wnętrzu pojazdu.
Samochód musi więc być odpowiednio pojemny, aby bez przeszkód pomieścić wózek. Warto wyposażyć auto w specjalną rampę i podnośnik służące do załadunku. Część kierowców z niepełnosprawnościami tylko dzięki nim będzie w stanie w pełni samodzielnie korzystać z samochodu. Bardzo ciekawym pomysłem są bagażniki dachowe dedykowane wózkom inwalidzkim. Sprzęt tego typu jest wyposażony w elektryczną wyciągarkę pozwalającą na sprawny załadunek i wyładunek. Sterowanie urządzeniem odbywa się z pozycji fotela kierowcy. Wadę tego rozwiązania stanowi fakt, że bagażniki radzą sobie wyłącznie z lżejszym i stosunkowo niewielkimi wózkami.
Finansowanie zakupu i modyfikacji auta
Dla niektórych kierowców sam zakup odpowiedniego samochodu jest sporym wydatkiem, a przecież dochodzą jeszcze koszty jego modyfikacji. Planując taką inwestycję warto pomyśleć o dofinansowaniu z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Wsparcie PFRON–u może sięgać nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych, dlatego naprawdę warto rozważyć taką opcję. Własne auto zapewnia wolność, wygodny dojazd do pracy, a także niezwykle ułatwia codzienne funkcjonowanie!
